Η προώθηση της Παιδείας με την ευρύτερη σημασία της λέξεως είναι φυσικά μεταξύ των πρωταρχικών στόχων του Ιδρύματος. Αρμόζει να αναφερθεί καταρχήν η δέσμευση του έναντι του Ιδρύματος Ευσταθίας Ι. Κωστοπούλου, για σταθερή αρωγή στην κάλυψη των λειτουργικών εξόδων του Προτύπου Βρεφονηπιακού Σταθμού «Το Περιβόλι της Γιαγιάς», που η οικογένεια Κωστοπούλου δημιούργησε στην Καλαμάτα.
Όπως συνδέεται η ίδρυση του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου με ένα σημαντικό γεγονός της Τραπέζης, έτσι και η ίδρυση του Ιδρύματος Ευσταθίας Ι. Κωστοπούλου συνδέεται με τα επίσημα εγκαίνια του κεντρικού κτηρίου της Τραπέζης στην Αθήνα την 20η Φεβρουαρίου 1987, κατά τα οποία ανακοινώθηκε η πρόθεση της οικογενείας, της Τραπέζης και του Ιδρύματος να συνεισφέρουν στην ανοικοδόμηση της Καλαμάτας, μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του Σεπτεμβρίου 1986, με την ανέγερση και λειτουργία προτύπου παιδικού σταθμού, για την υποστήριξη των οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα που επλήγησαν περισσότερο. Η Τράπεζα ανέλαβε εξ’ ολοκλήρου τα έξοδα για την ανέγερση και τον εξοπλισμό του προτύπου παιδικού σταθμού, σε οικόπεδο που αποτελούσε προικώο της Ευσταθίας Ι. Κωστοπούλου, που δωρίθηκε από τους εγγονούς της, Γιάννη και Αναστασία Κωστοπούλου. Από το 1994, οπότε και λειτούργησε ο παιδικός σταθμός, η χρηματοδότηση των λειτουργικών εξόδων του καλύπτεται πλέον από το προαναφερθέν τριμερές σχήμα.

Στο σημείο αυτό, ας αφήσουμε το λόγο στην Αντιπρόεδρο και Γραμματέα του Ιδρύματος, Αναστασία Κωστοπούλου, να μας διηγηθεί και να μας περιγράψει τη δημιουργία του βρεφονηπιακού σταθμού «Περιβόλι της Γιαγιάς»:
«Είχαν περάσει αρκετοί μήνες μετά τη νύχτα του σεισμού της Καλαμάτας εκείνο το Σεπτέμβρη του 1986. Τα δάκρυα είχαν στερέψει πια κι η εικόνα των άστεγων σεισμόπληκτων συμπατριωτών μας ξεθώριαζε λίγο-λίγο. Όλα είχαν κάπως οργανωθεί και στην Αθήνα μιλούσαμε πολλά βράδια για το τι θα μπορούσαμε να προσφέρουμε από δω και πέρα για τους κατοίκους της γκρεμισμένης πόλης μας… Ανάμεσα στα πολλά πιθανά σενάρια που έπλαθε το μυαλό και η καρδιά μας, είχε ακουστεί και η λέξη νηπιαγωγείο. Μια πρωτοβουλία που δε θα μπορούσε να πάρει σάρκα και οστά χωρίς τη βοήθεια και τη συμβολή φίλων και ειδικών. Έτσι τη μέρα που με κάλεσε ο αδελφός μου Γιάννης Κωστόπουλος, προκειμένου να υπογράψουμε το καταστατικό σχέδιο του σταθμού, τα πράγματα ακολουθούσαν
πλέον τη δική τους τροχιά. Τα συμβόλαια σχετίζονταν μ’ ένα παιδικό σταθμό που θα κτιζόταν σ’ ένα μεγάλο κομμάτι του περιβολιού της γιαγιάς μας Ευσταθίας Κωστοπούλου. Ο σταθμός θα ονομαζόταν «Περιβόλι της Γιαγιάς». Την αρχιτεκτονική μελέτη θα προσέφερε ο αρχιτέκτων Αλέξανδρος Σαμαράς και τη στατική και μηχανολογική μελέτη οι Βίκτωρ Αμπακούμκιν και Ηλίας Καβουλάκος αντίστοιχα. Την αρχιτεκτονική διαμόρφωσή του θα αναλάμβαναν οι αρχιτέκτονες Βίλμα Αποστολάκη και Γιώργος Παπαεμμανουήλ, που ζούσαν και εργάζονταν εκεί. Έτσι κι αλλιώς το κτήμα μας, μια λωρίδα γης με οπωροφόρα και λαχανικά μαζί μ’ ένα ισόγειο σπιτάκι στην άκρη του επί της οδού Αριστομένους, είχε θυσιαστεί για πάντα στο βωμό του σεισμού. Κάθε ενέργεια αυτήν τη στιγμή ήταν καλοδεχούμενη
και καταστροφική συνάμα για την παλιά πόλη, αφού η αναστήλωση έπαιρνε σβάρνα τους λίγους μπαξέδες που είχαν απομείνει, τα περισσότερα αρχοντικά είχαν ήδη καταστραφεί και οι πολυκατοικίες διαδέχονταν η μία την άλλη. Και τώρα η καλύτερη λύση που θα μπόλιαζε τις μνήμες με τα καλοκαίρια των παιδικών μας χρόνων είχε δοθεί. Ο μισός μπαξές θα προοριζόταν για τα παιχνίδια των παιδιών στο διάλειμμά τους και ο άλλος μισός, φυτεμένος με τα οπωροφόρα, θα παρέμενε όπως παλιά, ώστε τα παιδιά να τον προσέχουν και να μαθαίνουν κηπουρική. Το σχολείο χτίστηκε και οι τάξεις, που συγκροτήθηκαν, ήταν πολλές και διαφόρων μεγεθών. Έκτοτε με πολλή χαρά ασχολήθηκα με την εξέλιξη του Βρεφονηπιακού Σταθμού, παρακολουθώντας από κοντά τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες
λειτουργίας του. Έκανα και καλούς φίλους. Ο σταθμός, χάρη στην πολύ δυναμική συμβολή της σημερινής Διευθύντριας Αδριανής Ρουσσοπούλου-Καλλικούνη, είναι πλέον περιζήτητος. Παρ’όλο που δέχεται παιδιά απόρων οικογενειών, κάθε χρόνο δεκάδες γονείς παρακαλούν να δεχτούμε τα παιδιά τους στις τάξεις μας και εμείς πια αναγκαζόμαστε να αρνηθούμε. Πρόκειται για ένα επίτευγμα που αγαπήθηκε απ’ όλη την πόλη και μας δένει σφιχτά για πάντα μαζί της. Εξάλλου, οι υποχρεώσεις που αναλάβαμε απέναντι σ΄αυτήν την, κάποτε σκληρά δοκιμασμένη, τοπική κοινωνία παραμένουν και αυξάνουν. Η δωρεά έγινε και το παραμύθι τελειώνει εδώ.»
Έκτοτε, κάθε χρόνο φιλοξενούνται στο Ίδρυμα παιδιά βρεφικής και προσχολικής ηλικίας από οικογένειες ιδιαίτερα χαμηλού εισοδήματος ή οικογένειες που πλήττονται περιστασιακά, κοινωνικά και οικονομικά. Η φοίτηση και η σίτιση παρέχονται εντελώς δωρεάν. Ειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό μεριμνά, εκτός από το καθημερινό παιδοκεντρικό παιδαγωγικό πρόγραμμα, και για τη διδασκαλία στα παιδιά μαθημάτων μουσικοκινητικής αγωγής και ζωγραφικής σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο, αναλαμβάνοντας πολλές δραστηριότητες τόσο μέσα στο σχολείο όσο και στην πόλη. Ιδιαίτερη δε φροντίδα παρέχεται σε περιπτώσεις παιδιών όπου η γονική μέριμνα κρίνεται από κάθε άποψη ελλιπής, με τη λειτουργία του Απογευματινού Προγράμματος. Το τελευταίο φιλοξενείται σε κατάλληλα διαμορφωμένο διακριτό χώρο που αποπνέει σπιτική θαλπωρή.
Παράλληλα με το παιδαγωγικό πρόγραμμα και τις δραστηριότητες που αφορούν στα παιδιά, διεξάγονται εκπαιδευτικά εργαστήρια εκμαθήσεως τεχνών που απευθύνονται στους γονείς. Με αυτόν τον τρόπο οι άνεργοι γονείς εκφράζονται δημιουργικά, ανακαλύπτουν και εξελίσσουν δεξιότητες, κοινωνικοποιούνται και εντάσσονται ή επανεντάσσονται σταδιακά στην αγορά εργασίας. Το σχολείο συνεχίζει να στηρίζει σε βάθος χρόνου τη ζωή των χιλίων διακοσίων πενήντα παιδιών που έχουν αποφοιτήσει μέχρι τώρα, καθώς και των οικογενειών τους. Το παρεχόμενο έργο στο σύνολό του υποστηρίζεται διαρκώς από κοινωνική λειτουργό και ψυχολόγο. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι έχει πρόσφατα εκδοθεί άδεια νηπιαγωγείου, η φοίτηση στο οποίο συνιστά πλέον μέρος της υποχρεωτικής εκπαιδεύσεως στ η χώρα μας.
Πέραν όμως, του Ιδρύματος Ευσταθίας Ι. Κωστοπούλου, η υποστήριξή μας στον τομέα της Παιδείας εμπεδώνεται ευρύτερα και από τη χορήγηση υποτροφιών, την προικοδότηση Εδρών σε Πανεπιστήμια, την αρωγή για τη διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων και την παροχή οικονομικής ενισχύσεως για συγκεκριμένες έρευνες.
Από ιδρύσεώς μας, μόνιμο μέλημά μας είναι η συγκράτηση των λειτουργικών εξόδων. Για το λόγο αυτό, το Ίδρυμα δεν ανέπτυξε μηχανισμό αξιολογήσεως υποτροφιών. Προτιμήσαμε, αντ’αυτού, να χορηγούμε υποτροφίες μέσω καταξιωμένων οργανισμών. Έτσι, για παράδειγμα, αναπτύξαμε μακροχρόνια σχέση με το Αμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Πρόγραμμα Fulbright), υποστηρίξαμε το Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Princeton και προικοδοτήσαμε, κατά τη δημιουργία του, το Ελληνικό Ίδρυμα Harvard το οποίο αναλαμβάνει την επιλογή των φοιτητών που θα τύχουν υποτροφίας για σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Στη Δυτική Ευρώπη προωθήσαμε τις βυζαντινές σπουδές με τη θέσπιση και την επί σειρά ετών ισχύ της υποτροφίας «Σταύρος Ι. Κωστόπουλος» του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, αλλά και με τη στήριξη του προγράμματος υποτροφιών του Ινστιτούτου Βυζαντινολογίας και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Βιέννης, του Ινστιτούτου Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας και Βυζαντινής Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου του Μονάχου και της Έδρας Νεοελληνικών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Ομοίως, στις αρχές της δεκαετίας
1990, είχαμε προικοδοτήσει την Έδρα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης προτού στηρίξουμε, όπως προαναφέρθηκε, το πρόγραμμα υποτροφιών του.
Στην Ελλάδα ενδεικτικά αναφέρουμε το Πανεπιστήμιο Κρήτης που έτυχε της αρωγής μας για τη χορήγηση υποτροφίας από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας στην Ιστορία της Τέχνης της Δύσεως. Πολυετής είναι και η σχέση μας με το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), με το οποίο συνεργασθήκαμε και για την επιλογή πέντε Ελλήνων σπουδαστών προκειμένου να πραγματοποιήσουν τις σπουδές τους στην πρωτοϊδρυθείσα, με την υποστήριξη του Ιδρύματος, Έδρα Ελληνοτουρκικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Bilgi στην Κωνσταντινούπολη. Με το ΕΛΙΑΜΕΠ, εξάλλου, έχουμε θεσπίσει, τα τελευταία χρόνια, την ερευνητική Έδρα «Σταύρος Ι. Κωστόπουλος»,
με έμφαση στον τομέα των διεθνών σχέσεων και της ευρωπαϊκής ολοκληρώσεως. Έτσι εισήχθη και στον ελληνικό ερευνητικό χώρο της εξωτερικής πολιτικής ένας θεσμός δοκιμασμένος και ευρέως διαδεδομένος σε Ευρώπη και Αμερική που, σε τελική ανάλυση, παρέχει σε Έλληνες επιστήμονες τη δυνατότητα να επιδιώξουν την επαγγελματική τους καταξίωση εντός των συνόρων μας. To ΕΛΙΑΜΕΠ προσθέτει ότι η θέσπιση της ερευνητικής Έδρας «αποτέλεσε όχημα για την ενίσχυση της συμμετοχής της Ελλάδας στο διάλογο που διεξάγεται εντός της διεθνούς ερευνητικής κοινότητας για θέματα που αφορούν την πορεία και το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Προσελκύοντας ερευνητές υψηλού επιπέδου με πλούσια εμπειρία στο εξωτερικό, συνέβαλε επίσης στην αναβάθμιση
και προώθηση του ερευνητικού έργου που συντελείται στην Ελλάδα». Άλλωστε, στο πλαίσιο στηρίξεως νέων Ελλήνων επιστημόνων με ομόλογα ενδιαφέροντα εντάσσεται και η περίπτωση Έλληνα μεταδιδακτορικού
υποτρόφου στο BolognaCenter του Πανεπιστημίου JohnsHopkins.
Ανεξαρτήτως δε της μακροχρόνιας συμβολής μας σε εγχειρήματα όπως τα παραπάνω, θα θέλαμε να σημειώσουμε ακόμη μεμονωμένες ενισχύσεις Εδρών Ελληνικών Σπουδών με διεθνή εμβέλεια και ιδιαίτερο συμβολικό κύρος. Τέτοιες περιπτώσεις στην Αμερική είναι αυτές της Έδρας «Νίκος Καζαντζάκης» του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του SanFrancisco και της Έδρας «Οδυσσέας Ελύτης» του Πανεπιστημίου Rutgers της Πολιτείας του NewJersey, καθώς και στην Αυστραλία του Κέντρου Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου LaTrobe.
Η διάθεση για μάθηση και ειδικότερα για εμβάθυνση σε συγκεκριμένα γνωστικά πεδία καλλιεργείται από μικρή ηλικία, όπως και η εκμάθηση μιας βιοποριστικής τέχνης. Για το λόγο αυτό το Ίδρυμα έχει κατ’ επανάληψη υποστηρίξει σχολεία μέσης εκπαιδεύσεως που αναπτύσσουν το κατάλληλο ερευνητικό πνεύμα ή διδάσκουν με επιστημονική μέθοδο κάποιο επάγγελμα.
Ένα τέτοιο σχολείο είναι η Αμερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης της οποίας η φήμη ξεπερνάει τα γεωγραφικά σύνορα της Ελλάδος και η οποία φιλοξενεί σπουδαστές απ’ όλα τα γειτονικά κράτη. Ειδική μέριμνα έχει επιδείξει το Ίδρυμα και σε σχέση με το Ζωγράφειο Λύκειο στην Κωνσταντινούπολη.
Αναγνωρίζοντας, επίσης, την ιδιαίτερη αξία των βιβλιοθηκών στη διαδικασία της εκπαιδεύσεως, είχαμε αναλάβει μέσω του Οργανισμού Παιδικών και Εφηβικών Βιβλιοθηκών, κατά τη διαρκεια της λειτουργίας του, τον εμπλουτισμό και τα λειτουργικά έξοδα τριών από τις 28 Βιβλιοθήκες του, στην Ερμούπολη Σύρου, το Βελβεντό Κοζάνης και τη Μύκη Ξάνθης.
Παράλληλα με την εγκύκλια και ακαδημαϊκή εκπαίδευση, το Ίδρυμα μεριμνά και για την πρακτική διδασκαλία αποκτήσεως επαγγελματικών δεξιοτήτων που προσφέρουν πολλά σωματεία, μεταξύ των οποίων προεξέχουσα θέση καταλαμβάνει ο Σύλλογος Εκπαιδεύσεως Νεανίδων, που στηρίζεται ανελλιπώς συμβολικά από ιδρύσεώς μας.
Απαραίτητη κρίνεται και η αναφορά στην κοινή προσπάθεια με επτά άλλα Ιδρύματα, τα Ιδρύματα Ευγενίδου, Λαμπράκη, Α. Γ. Λεβέντη, Μποδοσάκη, Σταύρος Νιάρχος, Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης, με σκοπό την εκπόνηση Μελέτης Απασχολήσεως των Πτυχιούχων Τριτοβάθμιας Εκπαιδεύσεως, την ανάπτυξη Λογισμικού (Εκπαιδευτικού) Παιγνιδιού στο Διαδίκτυο, τη διαμόρφωση Μορφωτικού Περιεχομένου στο διαδίκτυο για τη σχολική εκπαίδευση, την εκπόνηση Οδηγού Σπουδών (Προπτυχιακού και Μεταπτυχιακού επιπέδου) και Απασχολήσεως και τη δημιουργία Δικτύου Σχολικής Καινοτομίας. Οι τέσσερεις πρώτοι σκοποί ολοκληρώθηκαν από την «Μορφωτική Πρωτοβουλία», που συνεστήθη από τα επτά ιδρύματα με αυτόν το σκοπό, ενώ για την επίτευξη του πέμπτου, που αποτελούσε και την κυριότερη επιδίωξη της, το έργο παρεδόθη στο Υπουργείο Παιδείας, δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ώστε να συνεχιστεί και εφαρμοστεί. Η «Μορφωτική Πρωτοβουλία μάς έδωσε τη δυνατότητα συστηματικής επικοινωνίας με άλλα παρεμφερή Ιδρύματα, με τα οποία, ούτως ή άλλως, υπήρχε από το παρελθόν περιστασιακή συνεργασία, όπως ήδη έχει αναφερθεί, ιδίως στον τομέα της υποστηρίξεως καλλιτεχνικών προγραμμάτων.