Υπόθεση
Ο Οιδίποδας, βασιλιάς της Θήβας, αναλαμβάνει να βρει τον δολοφόνο του Λαΐου ο οποίος, σύμφωνα με τον χρησμό, είναι υπεύθυνος για τον φοβερό λοιμό που έχει πλήξει την πόλη του. Στην πορεία, ανακαλύπτει πως όχι μόνο είναι ο ίδιος ο φονέας του προηγούμενου βασιλιά της Θήβας, αλλά και ο δολοφόνος του πατέρα του και σύζυγος της μητέρας του. Έπειτα από αυτή την αποκάλυψη της τραγικής αλήθειας, η Ιοκάστη απαγχονίζεται και ο Οιδίποδας αυτοτυφλώνεται.
«Άμοιρε, σήμερα βλέπεις το φως αλλά αύριο θα βλέπεις το σκοτάδι». Με αυτή την προφητεία από τον Τειρεσία εν μέσω του κειμένου, ο Σοφοκλής θεμελιώνει το πιο αριστοτεχνικό δείγμα αρχαίου δράματος. Ένα έργο που ξεκινά με διαρκή, αμείλικτα ερωτήματα (ποιος θα δώσει λύση στα θεϊκά αδιέξοδα, ποιο είναι το μίασμα που μολύνει την πόλη, ποιος είναι ο φονιάς του βασιλιά Λάιου, ποιοι είναι οι γονείς του Οιδίποδα, ποιος είναι ο Οιδίπους) και κορυφώνεται σε, απόλυτης οδύνης, απαντήσεις. «Γεννήθηκα απ’ το αίμα που δεν έπρεπε. Έσμιξα με το αίμα που δεν έπρεπε. Το αίμα που δεν έπρεπε έχω χύσει».
Πολιτεία σε πανδημία
Βασικός άξονας της παράστασης είναι η σύνδεση πολίτη και πολιτείας σε βαθιά κρίση. Πόσο διαχρονική παραμένει η σοφόκλεια τραγωδία τον 21ο αιώνα, με την άκρατη παρέμβαση του σημερινού ανθρώπου στη φύση και την τιμωρία της αλαζονικής του στάσης από την ίδια τη φύση μέσω της πανδημίας του COVID-19, ανάλογη του λοιμού της Αθήνας του 5ου αιώνα που προφανώς ενέπνευσε τον Σοφοκλή;
Ο Θανάσης Σαράντος σημειώνει: «Δύσκολα μπορεί ν’ αμφισβητηθεί το πόσο επίκαιρη είναι η τραγωδία “Οιδίπους Τύραννος” για τη χώρα μας την περίοδο που διανύουμε. Είναι η τραγωδία της Γνώσης και της αυτογνωσίας. Τα πάθη που διαδραματίζονται στη σκηνή, τα εγκλήματα, τα μίση και οι αυτοκαταστροφές είναι σημερινά. Ο λαός, οργανωμένα ή ανοργάνωτα, ως σύγχρονος Χορός αρχαίας τραγωδίας, επιζητά τη θεραπεία αλλά και την αμείλικτη αλήθεια. Απαιτεί διαφάνεια και δικαιοσύνη στις αποφάσεις, σωτηρία από το μίασμα της χώρας πριν την ολική καταστροφή. Η προσωπικότητα του Οιδίποδα ανταποκρίνεται απόλυτα, και σε όλες της τις λεπτομέρειες, στο πρότυπο του ηγέτη που όμως ολισθαίνει προς τον αυταρχισμό στην προσπάθειά του να φτάσει με κάθε προσωπικό τίμημα στην τρομερή αποκάλυψη της αλήθειας».
Ο Σοφοκλής, στο πρόσωπο του Οιδίποδα, σκιαγραφεί έναν βασιλιά στα όρια της αλαζονείας, τυφλωμένο από το «εγώ» και την υπέρμετρη πίστη του στη δύναμη της λογικής –λόγοι ικανοί να τον οδηγήσουν στην ύβρη και από εκεί στην πτώση–, και την ίδια στιγμή έναν άνθρωπο γυμνό, μόνο απέναντι στο αναπάντητο υπαρξιακό ερώτημα: «ποιος είμαι;».
Είναι αναγκασμένος να δρα, για να δικαιώσει την ανθρώπινη υπόστασή του, χωρίς όμως να μπορεί να προβλέψει τις καταστροφικές συνέπειες των πράξεών του.
Ο «Οιδίπους Τύραννος» δείχνει εύστοχα την ικανότητα του ανθρώπου να διαχειρίζεται, στην πορεία των αιώνων, όλα τα δεινά που αποδόθηκαν σε πλανητική ανισορροπία ή θεϊκή τιμωρία, αλλά στην πραγματικότητα προκλήθηκαν λόγω της ανθρώπινης πλεονεξίας και ματαιοδοξίας.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Μίνως Βολανάκης
Σκηνοθεσία- Δραματουργική επεξεργασία – φωτισμοί: Θανάσης Σαράντος
Μουσική – Ηχητικός σχεδιασμός: Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης
Σκηνικό– Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου
Επιμέλεια Κίνησης: Πλωτίνος Ηλιάδης
Φωνητική διδασκαλία: Νίκος Παναγιωτόπουλος
Video Art παράστασης: Διονύσης Σιδηροκαστρίτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Mάκης Νάνος
Βοηθός φωτιστή: Στέβη Κουτσοθανάση
Μακιγιάζ: Όλγα Φαλέι
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Λέπουρης
Trailer: Στέφανος Κοσμίδης
Παραγωγή: Ηθικόν Ακμαιότατον ΑΜΚΕ
Προβολή και επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
Ερμηνεύουν οι: Μάνια Παπαδημητρίου (Ιοκάστη- Τειρεσίας), Θανάσης Σαράντος (Οιδίπους Τύραννος), Χριστόδουλος Στυλιανού (Κρέοντας), Πάρης Σκαρτσολιάς (Εξάγγελος-Χορός), Αλέξανδρος Τούντας (Άγγελος-Χορός), Βαγγέλης Ψωμάς (Θεράπων-Χορός), Νίκος Πολοζιάνης (Ιερέας-Χορός).
Παραστάσεις: από 21 Φεβρουαρίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη έως και τις 25 Απριλίου 2023 στο Από Μηχανής Θέατρο, Ακαδήμου 13, 104 36 Αθήνα.
Η παράσταση πραγματοποιείται με την επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού και την οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου.
